O V E R P E I N Z I N G E N door I M M E T J E deel 18

Spons 2300 jaer…en geweun.

Geweun! Deur de jaere kom ik t'r ammar mêr achter dat veul dinge , die we geweun vinne, 'êlemael iet zô ge-weun benne. Dà'-kom-mêstal enkelt en allien deur onwetend'êd. Laen ik mar-is ies zegge :. 'Oe geweun is 't iet om 'n spons en zêmlêr in 'ûs te 'ebbe. 'Êl vrooger, toene me nog op 'n lei schreve 'aa'ne we ôk 'n sponsje in onze sponzedôs. Non vraege jûlie je êge of wat is daer dan ongeweun an, Im? Ik zel 't ût te dooke doen. Gelêrde mense 'ebbe ontdekt dat 'n spons 'n levend orgenisme is, aars 'ezêd 'n soortement dierlek weze. Kik, daer 'a' ik gien bezwui van en meschien mar goed ôk, aars 'a' ik, as kind, t'r meschien angst voor 'e'aad. Neen, wat iet weet,wat iet deert, nietan? Mar non 'oorde ik op te raedio 'n ver'ael. Ze 'ebbe urreges, 'ier vor vandaen ies ontdekt, dà's benae iet te gelôve. Onder waeter is 'n spons 'evonne, die iet zô mar in 't keukekasje ken. Neen, die spons is zô grôt as 'n normaele auto...! Daer 'êt-tie lang over 'edaen om zô grôt te groeie. De spons is, volleges weteschoppers, drie en twintig'onderd jaer oud. Zô'n geweune spons , in onze menseôge, die zô oud ken worre, wat 'n leeftêd. Ôk weer 'n grôt natuurwonder, dat ons mense versteld doet staen. Die van mên is mêstal wel nieuwsgierig naer wat ik zô an weteswaerdig'ede op te raedio 'oor. Onder ons bakje koffie vertelde ik-'m over die “geweune” spons, die we vrooger allemael in 'ûs 'aa'ne, zeker onze moeders en grôtmoeders; naemaeksponze bestinge toen iet, enkelt netuur. Die van mên 'oorde d'r ôk van op,vooral de leeftêd, twie dûzend en nog iens drie'onderd jaer, sprak-'m an. IJ zee dan ôk: “Im, wij vinne alles gauw geweun. Dat 'oort non ienmael bij ons mense, mar ien ding motte we goed ont'ouwe... Geweun zên is 't allermoeilekst! Gewoon! Door de jaren kom ik er steeds meer achter dat veel dingen, die wij gewoon vinden, helemaal niet zo gewoon zijn. Dat komt meestal alleen maar door onwetendheid. Laat ik maar eens iets zeggen: . Hoe gewoon is het niet om een spons en zeem in huis te hebben. Heel vroeger, toen we nog op een lei schreven, hadden wij ook een spons in onze sponzendoos. Nu vragen jullie je af, wat is daar dan ongewoon aan, Im? Ik zal het uit de doeken doen. Geleerde mensen hebben ontdekt dat een spons een levend organisme is, anders gezegd een soort dierlijk wezen. Kijk, daar had ik geen idee van en misschien maar goed ook, anders had ik als kind er angst voor gehad. Nee, wat niet weet, wat niet deert, vindt je niet? Maar nu hoorde ik op de radio een verhaal. Men heeft, ergens hier ver vandaan, iets ontdekt, niet te geloven. Onder water is een spons gevonden, die niet zo maar in de keukenkast past . Nee, die spons is zo groot als een normale auto. Daar heeft hij lang over moeten doen om zo groot te groeien. Volgens wetenschappers is de spons drie en twintig honderd jaar oud. Zo’n gewone spons in onze mensenogen, die zo oud kan worden, wat een leeftijd. Ook dus weer een groot natuurwonder, dat ons mensen versteld doet staan. Die van mij is meestal wel nieuwsgierig naar wat ik zo aan wetenswaardigheden op de radio hoor. Onder ons bakje koffie vertelde ik hem over die “gewone spons”, die wij vroeger allemaal in huis hadden, zeker onze moeders en grootmoeders; namaaksponzen bestonden toen niet, alleen natuur. Die van mij hoorde er ook van op, vooral de leeftijd, twee duizend en nog eens driehonderd jaar, sprak hem aan. Hij zei dan ook: “Im, wij vinden alles gauw gewoon, dat hoort nu eenmaal bij ons mensen, maar één ding moeten wij goed onthouden … Gewoon zijn is het aller moeilijkst!”

Het mooiste compliment dat men iemand kan geven, is hem of haar een trouwe vriend of vriendin te noemen.

Erinneringe an De Straet. (De Keizerstraat, de hoofdstraat van Scheveningen)

Dat alles verandert in het leven, is klaar als een klontje. Maar hoe het vroeger was, weet lang niet iedereen zich te herinneren. Daarom de herinneringen aan het winkelgebied in Scheveningen-Dorp nog eens op papier gezet. De Keizerstraat, de hoofdstraat werd vroeger De Straat genoemd.

De Straet.
As je van de Drôgersdik of, linksof slaet, Begint êgelek al ‘n beetje de Straet. Kik, ‘ier ‘a’ je vrooger Palthe op te ‘ook , daer stômde ze je jas, je vest en je brook.
Wanneer je vanaf de Drogersdijk linksaf slaat, begint eigenlijk al de Straat. Kijk,hier had je vroeger Palthe op de hoek,, daar stoomde ze je jas je vest en je broek.
Vlak t’r-naest ‘a’ je Willems, van brôd en gebak, effe vorderop zat groenteboer Bas Langerak, daer liepe we vaek nae schooltêd effe ‘één en klauwde dan ‘n appel of ’n winterpeen.
Direct er naast was Willems, van brood en gebak, even verder was de groentewinkel Bas Langerak. Daar liepen we meestal na schooltijd even heen en pikten dan een appel of een winterpeen.
De mellekinrichting was gezellig en wat toe’ nog kos, ût ‘n ‘oute ton koch je de goeie butter los. Ies vorder benne me inmiddels beland bij ‘t depot van de-’Aegse krant.
De melkinrichting was gezellig en wat toen nog kon, 'goeie' boter, los kopen uit een houten ton. Iets verder zijn we inmiddels aangeland bij het depot van de Haagsche courant.
Azze-me zô, op ons gemakje, ons of laete zakke, rukke we dat Max de waefels brûn staet te bakke. De winkel van de Gruyter, die moch-t’r ôk zên, de koffiebôntjies maelde ze voor niks van grof tot fên.
Op de beste schoene kos je lôpe, die mos je dan wel bij Medern kôpe. Bata, Schoep en de Kaplaers wazze ôk iet slecht, daer kos je voor schoene, toffels en laerze ôk terecht.
Op heel goede schoenen kon je lopen, die moest men wel bij Modern kopen. Bata, Schoep en de Kaplaars waren ook niet slecht, daar kon je voor schoenen, pantoffels en laarzen ook terecht. Warenhuis van Alex de Wind in de Keizerstraat. Collectie Muzee Scheveningen
Om ‘ûs’oudeleke spulle gong je naer Alex de Wind, ‘twas ôk gelik de speulgoedzaek voor ellek kind. Daer kochte we knikkers, tolle of ’n pop, bij Katjang en de Kilowinkel kleefstokke en drop.
Voor huishoudelijke artikelen ging men naar Alex de Wind, het was tevens de speelgoedzaak voor elk kind. Daar kochten we knikkers, tollen of een pop, bij Katjang en de Kilowinkel, kleefstokken en drop.
Bij Wullem in z’n winkeltje was ‘t ‘elder en fris, ‘IJ verkoch’te fênste paeling en de beste vis. Bij Zandberge’ koch je môie blomme per bos, voor gouwe en zullevere jewêle gong je naer de Mos.
Bij Willem in zijn winkeltje was het helder en fris, Hij verkocht de fijnste paling en de beste vis. Bij Zandbergen kocht men mooie bloemen per bos, voor gouden en zilveren juwelen ging men naar de Mos.
‘A’ me vaeder ‘n put nôdig of ‘n ‘oed, dà’- wier ‘ekocht bij Susan, die allien was goed. Apotheek De ‘IJer ‘a’ pille om je te geneze, van Ameronge, die zurregde voor ‘t leze.
Hadden mannen een pet nodig of een hoed, dan ging men naar Susan, die alleen was goed. Apotheek den Heijer had pillen om te genezen, van Amerongen zorgde voor het lezen.
Wat ôk veul indruk op je kos maeke, wazze die prachtige banketbakkerszaeke, Osse, Flick,van de Ree, Budding, ze wisse van wante, ze-‘aa’ne dan ôk ‘n kring van tevreeje klante.
Wat ook veel indruk op ons kon maken, waren de prachtige banketbakkers-zaken. Osse, Flick, van de Ree, Budding, die wisten van wanten, zij hadden dan ook een kring van tevreden klanten.
Zaeterdags mos je naer de Scheepvaert gaen, daer kwamme de-ongepelde mangele vandaen. Soms mos me moeder ôk bij Richters zên voor ‘n advecaetje of ‘n flesje wên.
Zaterdags moest men naar de Scheepvaart gaan, daar kwamen de ongepelde pinda's vandaan. Soms moest mijn moeder ook bij Richters zijn voor een advocaatje of een flesje wijn.
De slaegers ‘aa’ne stik voor stik kwaelitêt, ze stonge voor d’r taek in die goeie ouwe têd. As je gien geld ‘a’ om ‘n nieuwe fiets te kôpe, ‘uurde je d’r ien bij Knoester, dus ‘oofde je-’iet te lôpe.
De slagers hadden stuk voor stuk kwaliteit, ze stonden voor hun taak in die goeie oude tijd. Wanneer je geen geld had om een nieuwe fiets te kopen, huurde je er één bij Knoester, behoefde je niet te lopen.
Was t’r ‘n boezeroen nôdig,’n schort , gestreept of gerût, dan was ien van de beste winkels de Voorût. Bij Bronsveld verkochtte ze-ôk kostelek goed, as kind mos je ‘n vûsje maeke, ‘aa’ne ze gelik de maet van je voet.
Was er een hemd nodig, een schort, gestreept of geruit, dan was één van de beste winkels de Vooruit. Bij Bronsveld verkocht men kostelijk goed, als kind moest je een vuistje maken, hadden ze gelijk de maat van je voet.
Je ‘a’ in de Straet ‘n ouwerwesse drôgisterij, ‘êlemael compleet met ’n gaepert-t’r bij. Kraemer verkoch’ souveniers en alle soorte tasse, D’r naest was ‘n kapper, waer je je ‘aer kos laete wasse.
Je had in de Straat een ouderwetse drogisterij helemaal compleet met een gapert er bij., Kramer verkocht souveniers en alle soorten tassen, daarnaast een kapper, waar men z'n haar kon laten wassen.
In de veule cafees kos je-op je gezond’êd klink,e bij de Sierkan ‘n glas mellek voor je gezond’êd drinke. Lang was t’r ‘n winkeltje voor stoffe, gaere’ en bandj ‘n segaerewinkel d’r naest en ien an de-overkant.
In de vele café’s kon je op je gezondheid klinken. Bij de Sierkan een glas melk voor je gezondheid drinken. Lang was er een winkel voor stoffen, garen en band, een sigarenwinkel er naast en één aan de overkant.
Waer ik, as kind, vaek naer binne ‘eb staen glure, was tie prach’zaek, met al die spiegels, van Buuren. We-’aa’ne ôk in de Straet twie foto-zaeke, daer liet je-of en toe ‘n kiekje maeke.
Waar ik, als kind, vaak naar binnen heb staan gluren, was die prachtige zaak, met al die spiegels, van Buuren. Er waren in de Straat ook twee fotozaken, daar liet men af en toe een foto maken. Keizerstraat 34, filial vab broodfabriek De Zeeuw”” van B.Hus’ca 1915. Collectie Muzee Scheveningen
De Straet êt ôk veul ‘istorische gebouwe, vrooger dà’-grôte ‘ûs met-tie ouwe manne en vrouwe. De Scheveningse krant voelde z’n êge ‘ier ôk thûs, ôk toe’ al versprêde ze de krant voor niks ‘ûs an ‘ûs.
De Straat had ook veel historische gebouwenjjj, vroeger dat grote huis met 'oude mannen en vrouwen'. De Scheveningsche Courant voelde zich hier ook thuis, ook toen al verspreidden ze de krant voor niets huis aan huis.
Ien gebouw motte we lof toezinge, dà’s ‘t gebouw van de Christeleke jongelinge. In de geschiedenis staet ‘t “ koninklek” te book, daer kwam ommers de Prins van Oranje op bezook
Eén gebouw moeten we lof toezing,n, dat is het gebouw van de Christelije Jongelingen. In de geschiedenis staat het “koninklijk” te boek, daar kwam immers de Prins van Oranje op bezoek.
D’r benne veul ‘oge liede deur de Straet ‘egaen, ‘êl lang ‘eleeje ‘ebbe d’r zellevers fieles ‘estaen, dà’-was deur de rijtûge van de rikke, die naer de Schevenlingse vêfling kwamme kikke.
Er zijn veel hoge lieden door de Straat gegaan. Heel lang geleden hebben er zelfs al files gestaan, dat kwam door de rijtuigen van de rijken, die naar de Scheveningse vijfling kwamen kijken. Oude tekening. Collectie Muzee Scheveningen
D’r was dus van alles te kôp in de Straet, vaek gepaerd mè’-gezellige praet. Veul zaeke-mense ‘ebbe d’r waer ‘ier verslete, ût te-ouwe têd benne veul naeme vergete.
Er was dus van alles te koop in de Straat. meestal gepaard met gezellige praat, Veel zakenmensen hebben hun waar hier gesleten, uit de oude tijd zijn veel namen vergeten.
De-ouwe glorie is ‘élaes vergaen, dat ‘êt te tand des têds ‘edaen, mar 'ies ût te oud’êd blêft alle bekoren, dà’s de-Ouwe Kerrek, mè’-z’n vertrouwde toren.
De oude glorie is helaas vergaan, dat heeft de tand des tijds gedaan. Maar iets uit de oudheid blijft allen bekoren, Dat is de Oude Kerk met z'n vertrouwde toren.
Die blêft bestaen, zeker en gewis, nog ammaar wêst ze-ons ‘oe laet ‘t is. En êuwe ‘eleeje was deur onze voorouwers al beraemd, we-‘ouwe de kerrek in de midde zôas ons betaemd.
Die blijft bestaan, zeker en gewis. Nog altijd wijst ze ons hoe laat het is. En eeuwen geleden was door onze voorouders reeds beraamd, we houden de kerk in het midden, zoals het betaamd.
Dut gedicht gaet over lang ‘eleeje de nieuwe têd dee daernae z’n in,treeje. En maekte alles aars in de oer-ouwe straet, Mar op fundemente van weleer , zôas ‘t altêd gaet.
Dit gedicht gaat over lang geleden, de nieuwe tijd deed daarna z’n intreden, waardoor er veel veranderde in de oer-oude straat, maar... op de fundamenten van weleer, zoals het altijd gaat. Keizerstraat met Oude Kerk Collectie Muzee Scheveningen

Exposities, verschenen boeken, poppenkast.

Immetje exposeerde in: Arendonk, België: april 1973. Kalhuis Scheveningen: augustus 1985. Circustheater Scheveningen: mei/juni/juli 1986. Hoogeloon: 1992. Museum Scheveningen: juni 1995 en juni 2004 tot februari 2005 onder de titel “Impressies van Im-metje”. Verschenen boekjes en boeken in het Schevenings dialect: Zô maer ‘n praetje (1992); Praetjies van Immetje (1996); Impressies van Immetje (2004), Scheve-nings sprookjesboek (2011), Rats, kuch en bonen, herinneringen vanaf de jaren 1933 (2014), als-mede (in het Nederlands) een gedichtenbundel met kleurenfoto’s van haar schilderijen (2004 en 2017). Columns in: Infobulletin Museum Scheveningen. Praaiberichten (Historische en Genealogische Vereniging Scheveningen). De Klinker (Wijk Overleg Scheveningen). Informatiebulletin Protestants Christelijke Ouderenbond Scheveningen. Bijdragen: Website van het WOS. Website “Alles Over Scheveningen” en “De Haagseschatkist.” In het Millennium Album “Den Haag gisteren en vandaag.” In het Gedenkboek “100 jaar Scheveningen Haven 1904-2004.” In “Als de Kraaien overvliegen - Voetbal in Den Haag en Scheveningen.” In “En dan nu de polo-naise - Muziek in Den Haag en Scheveningen.” Eveneens in de gedichtenbundels “Poëzie op Pootjes” en “Haags Fris.” Deelname in een werkgroep Vlaggetjesdag. Bedenker en animator van “De Poppenkast.” Voor de Tweede wereldoorlog stond er afwisselend aan de Scheveningseweg en op het Prins Wil-lemplein in Scheveningen een poppenkast, een traditie die Immetje wilde herstellen en wel nu op Vlaggetjesdag en in het Muzee.. Daarbij komen de ABN sprekende Jan Klaassen en Katrijn op be-zoek bij een Schevenings dialect sprekend vissers echtpaar Aai en Engeltje (poppen in kleder-dracht), waardoor tijdens deze confrontatie enige typische Scheveningse uitspraken en gewoonten spelenderwijs uit de doeken kunnen worden gedaan. Inmiddels is een vijftal poppenspelen reeds op DVD opgenomen. De poppenkast met het poppenspel “Koninginnedag” heeft deel uitgemaakt van de festiviteiten op Koninginnedag 30 april 2005 op Scheveningen, tijdens het bezoek van koningin Beatrix.

TOEGIFT.

Modebeeld ui twintiger jen begin dertiger aren

Moeder van Imme(links)tje met Tante Em en Oom Kees uit Barendrecht
Jan Zier Gerrit, ’n zeun van Merij-je, die gong op ‘n aevend ût vrij-je en…non is tie..vaer van ‘n ‘êle kinderschaer Want-te baby’s’, die leeje in rij-je.
 Nadruk verboden Immetje
<< Vorige
...home Geplaatst op 28-01-2019 en 2082 keer gelezen Like dit 662 Liked