Klêding as kind.
| “Onze Im ‘êt ‘n bedelaersgezicht”, ‘eb ik me moeder vaek ‘ore zegge en daer was ik môi mee.
Waerom zee ze dat?
Wel, laet ik bij ‘t begin beginne, bij me vaeder.
Wat ‘êt-tie non met mên bedelaersgezicht te maeke?
In ien woord: alles.
Mên vaeder was te jongste van ‘n grôt ‘ûs’ouwe; ‘ij ‘a’ ien broer, mar acht zusse.
Dat ‘iel in dat toe’-me vaeder ging trouwe z’n acht zusse benae allemael al grôte kindere ‘aa’ne, die, zô ‘ezêd ût te klere wazze ‘egroeid.
Vrooger wier d’r niks weg’edaen, dus die zusse kwamme mè’-tasse vol bij mên moeder an.
Vaek wier ik tan , as- ik lekker bûte an ‘t speule was, binne’erope.
“Effe passe Im”, was ‘t tan.
Alles sting me goed , volleges me-moeder dan, ‘oor.
Me-ouste zus was slank en was wat astranter ‘, von iet alles leuk.
Onder mên kwam ‘n twieling, die mozze d’r alletwie iender ûtzien, vanzellefers ‘oofde die iet te passe.
Dus wie bleef t’r over, justement ik.
Ik ‘a’ ‘n blauw metroze-pakje, ‘n wit-, ‘n wit- mè’-blauw streepies en ik ‘a’ zellefs ‘n metroze-jek-ker met ‘n ‘oedje.
D’r wazze jurrekies bij mè’-blommetjies, rûtjies, gae mar deur.
Och, och, ik ‘a’ dus veul, mar of ‘t me non allemael zô lekker zat, neen dà’-ken ik iet zegge.
Ik ‘a’, laen ik mar zegge, me lichaemsbouw iet zô mee, ik was net zô kort as brêd, dus veul goedje zat me wat krap.
Me-narreme en me biene ‘aa’ne wat weg van rollaedes, allemael knepe zatte d’r in en me snoet was zô rond as ‘n bol.
Ik ‘a’ ôk nog te pech dat in de dortiger jaere ‘oedjies, putjies en aller’ande musse in de mode wazze.
Me moeder sting dan vaek te sjorre om ‘n ‘oed of mus over me-ore te krêge en dan ‘a’ ik ‘n rôie striem over me voor’ôfd.
Ôk te mouwe zatte knap strek, dus ôk tie liete strieme nae.
As- ‘t -‘a’ ‘eregend en me kaplaerze ût mosse, dan kostte dat êl veul moeite en zatte d’r ôk strieme op me biene; me-moeder wreef dan effe en dat ‘ielep.
Toch, as ik zô naer school stapte mè’-me vrindinne ‘a’- ik- t’r iet zô’n ‘inder van en ‘êlemael iet as t‘r ‘n flinke bries sting en van de vrindinnetjies d’r ‘oedjies dan wel-d'r-is van d’r ôfd woeie, want-tan ‘a’ ik gien krimp; mên mus zat klemvast.
Ik gong, zô ‘ezêd, goed (g)’emust naer school. |
*Onze Im heeft een bedelaarsgezicht* , heb ik mijn moeder vaak horen zeggen daar was ik mooi mee.
Waarom zegt ze dat?
Wel ,laat ik bij het beginnen, bij mijn vader.
Wat heeft hij met mijn bedelaarsgezicht te maken?
In één woord: alles.
Mijn vader was de jongste van een groot gezin, hij had één broer, maar acht zussen.
Dat betekende dat toen mijn vader ging trouwen zijn acht zussen bijna allemaal al grote kinderen hadden, die - zo gezegd – uit de kleren waren gegroeid.
Vroeger werd er niets weg gedaan, dus de zussen kwamen met tassen vol bij mijn moeder aan.
Meestal werd ik dan, juist wanneer ik buiten aan het spelen was, binnen geroepen,
“Even passen, Im”, was het dan.
Alles stond mij goed, volgens mijn moeder dan hoor.
Mijn oudste zus was slank en was wat brutaal, vond dus niet alles leuk.
Onder mij kwam een tweeling, die er allebei hetzelfde moesten uitzien , dus hoefden zij niet te pas-sen.
Wie bleef er over? Juist ik.
Ik had een blauw matrozenpakje , een wit-, een wit-met blauwe streepjes en zelfs een matrozen-jek-ker met een hoedje.
Er waren jurkjes bij met bloemetjes, ruitjes, ga maar door.
Och, och, ik had dus veel, maar of het mij nu allemaal zo lekker zat, nee dat kan ik niet zeggen.
Ik had, laat ik maar zeggen, mijn lichaamsbouw niet zo mee, ik was net zo kort als breed, dus veel kleding zat mij wat te krap.
Mijn armen en benen hadden iets weg van een rollade, allemaal kneepjes zaten er in en mijn snoet was zo rond als een bol.
Ik had ook nog pech dat in de dertiger jaren hoedjes, petjes en allerlei mutsjes in de mode waren.
Mijn moeder stond dan ook vaak te sjorren om een hoed of muts over mijn oren te krijgen en dan had ik een rode striem over mijn voorhoofd.
Ook zaten de mouwen knap strak, dus die lieten ook striemen na.
Wanneer het had geregend en mijn kaplaarzen moesten uit, dan kostte dat heel veel moeite en ook op mijn benen zaten striemen; mijn moeder wreef dan even, dat hielp.
Toch, wanneer ik zo naar school stapte met mijn vriendinnen, had ik er niet zo’n hinder van en hele-maal niet waneer er een flinke bries stond en van hen de hoedjes dan weleens van hun hoofd waai-den, want dan had ik geen krimp, mijn muts zat klemvast.
Ik ging, zo gezegd, goed gemutst naar school. |
Naejaer.
‘T naejaer likt mistrôsteg
as alle bleidjies valle,
mar kik t ‘nieuwe blad in knop
zit-t’r al in dûzendtalle.
Visbakke, ’n beetje, 'n dotje mè'-brandewên.We worre allemael veuls te dik , volleges de onderzookers dan ‘oor.
We ete te vet, bewege te wênig, aars ‘ezêd we doene ‘t iet goed.
In Amerika ‘ebbe ze ontdekt datte de kindere van twie jaer benae elleke dag Franse frietjes te ete krêge en in d’r zûgflesjies zit gien mellek, neen limmenaede, sukkerzoet.
Zôdoende groeie die schaepe dicht, want lôpe is t’r ôk iet bij.
De moeders doene de bo’schoppe met te auto, net as ‘ier in ‘Olland.
Jae, dat-tie kindere dik worre, daer kenne ze zellef niks an doen, ze benne of’ankelek , nietan?
Die moeders motte wêzer weze.
Non weet-ik wel: bij ons deeje ze ôk wel-d’r-is raere dinge ‘oor; dat ‘a’ ôk gevollege voor laeter.
Zô weet ik van me-vaeder dat as-tie ‘n visje bakte ‘ij vaek sting te flûte en te zinge; soms zô ‘ard dà’-me moeder teuge d’m zee: “ ‘eb stûdie, denk an de bure.”
Wat was non ‘t geval?
‘IJ ‘a’ onder ‘t bakke ‘n beetje bij d’m staen, dus of en toe ‘n slokje neme en dat zurregde d’r voor dat-tie ammaar vroleker wier en ‘t zô ‘n paer uurtjies vol ‘iel; ik mot ‘m naegeve, de gebakke vis smaekte over’eerlek.
As ik ‘t zô met vrinde daer over ‘eb ‘oor ik vaek: “ Im, mên vaeder ôk, of ‘n beetje of ‘n biertje, dà’-‘oorde d’r bij.
Op ‘t ‘urrefje of in ‘t schuurtje sting die dan te bakke en te zinge.
Ien vertelde: mên vaeder gong nae ‘n uur ammaar ‘oger zinge; met recht ‘a’ die dan de ‘oogte en dan riep me moeder: “Jan, die klêne ‘iernaest lêt te slaepe” en dan ‘iel die z’n mond.
Êrst von-ik-‘t nog al raer dat al die vaeders op Scheveninge dat non voor geweunte ‘aa’ne : vis bakke en ‘n beetje, totdat t’r op ‘n dag ‘n ver’ael van me-opoe in me gedachtes kwam
Ze zat mè’-me moeder gezellig an ‘n bakje te kalle en toen-‘eb ik met me-êge ore d’r ore vertelle ‘oe of ze vrooger de klêne kindere, die iet wulde slaepe en mar lagge te krête, stil ‘iele.
“Wel”, zee opoe, “we maekte ‘n dotje en dat drenkte we in de brandewên en daer liete me de klêne op sabbele en mens, ‘êr-ik-‘t je vertel, kwam de vaek en ‘a’ je gien kind mêr an ze; mè’-vierrôie kô-ntjies leeje ze , ‘êl tevreeje, je ‘a’ gien omkikke mêr.”
Volleges mên ken ‘t iet aars of mên vaeder ‘êt ôk zô’n dot mè-brandewên van zên moeder ‘ekrege.
Non vraeg ik me of: Wat is non beter, ‘n zûgflesje mè’- sukker-zoete limmenaede of ‘n dot, ‘edrenkt in brandewên, ik weet ‘t iet.
Wel weet ik dat manne, zôas mên vaeder, d’r dus niks an kozze doen datte ze graeg ‘n slokje lustte..
‘Aane die moeders ôk mar wêzer motte weze. |
Vis bakken-een borrel-dotje met brandewijnWe worden allemaal veel te dik, volgens onderzoekers dan, hoor.
We eten te vet, bewegen te weinig, anders gezegd, we doen het niet goed.
In Amerika is ontdekt dat kinderen van twee jaar bijna elke dag Franse frietjes te eten krijgen en in hun zuigflesjes zit geen melk, nee suikerzoete limonade.
Zodoende groeien die schapen dicht, want lopen is er ook niet bij.
Moeders doen de boodschappen met de auto , net als hier bij ons.
Ja, dat die kinderen dik worden , daar kunnen zij zelf niets aan doen , zij zijn afhankelijk, zo is het toch?
Die moeders moeten wijzer zijn.
Nu weet ik wel, bij ons deed men ook wel eens rare dingen hoor, dat had ook een gevolg voor later.
Zo weet ik van mijn vader dat wanneer hij een visje bakte , hij dikwijls stond te fluiten en te zin-gen, soms zo hard dat mijn moeder tegen hem zei: “Let op, kijk uit, denk aan de buren “ .
Wat was nu het geval?
Hij had onder het bakken een borreltje bij zich staan , dus af en toe een slokje en dat zorgde er voor dat hij steeds vrolijker werd en het zo een paar uurtjes vol hield , ik moet hem nageven , d e gebak-ken vis smaakte overheerlijk.
Wanneer ik het zo met vrienden er over heb , hoor ik vaak:”Im. Mijn vader ook, of een beetje of een biertje, dat hoorde er bij.
Op het erfje of in het schuurtje stond hij dan te bakken en te zingen.”
Eén vertelde :”Mijn vader ging na een uur steeds hoger zingen , met recht had hij dan de hoogte en dan rïep mijn moeder :”Jan , die kleine hiernaast ligt te slapen”; dan hield hij zijn mond.
Eerst vond ik het nog al raar dat al die vaders op Scheveningen dat nu voor gewoonte hadden, vis bakken en een borreltje, tot dat er op een dag een verhaal van mijn opoe in mijn gedacnhte kwam.
Zij zat met mijn moeder onder een bakje koffie gezellig te babbelen en toen heb ik met mijn eigen oren haar horen vertellen hoe of men vroeger de kleine kinderen , die niet wilde slapen en maar la-gen te huilen, stil hielden.
“Wel”, zei opoe, “We maakten een dotje en dat drenkte we in de brandewijn en daar lieten we de kleine op sabbelen en mens, eer ik het je vertel kwam de slaap en je had geen kind meer aan hen; met vuurrode koontjes lagen zij, heel tevreden, je had geen omkijken meer.”
Volgens mij kan het niet anders of mijn vader heeft ook zo’n dotje met brandewijn van zijn moeder gekregen.
Nu vraag ik mij af: Wat is nu beter, een zuigflesje met suikerzoete limonade of een dot, gedrenkt in brandewijn, ik weet het niet.
Wel weet ik dat mannen, zoals mijn vader, er dus niets aan kunnen doen dat zij graag een slokje lus-ten…
Hadden die moeders ook maar wijzer moeten zijn. |
Het recept voor een aangenaam leven ..?
Gewoon en natuurlijk zijn.
Jonge Scheveningse vissers met zeilnapjes (platte pet)
Collectie Muzee Scheveningen
Jan mt’-te put – iet in de pet zitte“ ‘T is ammaar Jan mè’-te put * ) , die ‘t gelag mot betaele, zô is ‘toch, Im?”, zee die van mên.
Vrooger ‘a’-ik ‘ezêd: beniettàn.
Non ie, d’r lôpe zôveul vrouwe teugewoordig ôk met ‘n put op, dà’- je beter ken zegge: Jan en Janna met-te put.
Ik voor mên vin ‘t vaek gien gezicht, zô’n opmeloeres **) met ‘n put mè’ zô’n grôte klep op en dan vaek van achtere onderût te put nog ‘n paerdestaert ôk, zôwel bij Janne’ as bij Janna’s.
‘t is mode, en dà’s te ‘ôf’zaek,
Mên vaeder zou dan vrooger ‘ebbe ‘ezêd: ‘n ‘ôf’zaek is ‘n puttewinkel en dà’s waer, bij Suzan in de Straet kos je putte kôpe in aller’ande maete.
Grês was vrooger de kleur, die je bij’t manvollek mêstal zag.
ôk jonges ‘aa’ne vrooger‘n put op.
Onder schooltêd ‘onge die putte op te gang an kapstokke en d’r onder stinge d’oblokke, volleges de ver’aele.
‘N kammeraed van me vertelde me dat-tie ‘n kêr an taefel zat mè’ z’n put op en z’n vaeder teuge d’m zee: “Zet je put of, jôi, onder ‘t ete; O neen , zet ‘m mar weer op, ik zie ‘t al je ‘aer is of’esneeje.”
“Jae”, zee z’n moeder, aars vat tie kou.”
Och dà’ was nog de têd van de ge’oorzaeme kindertjies.
Pas nog ‘oorde ik ‘n buurjonge teuge z’n moeder zegge: “ Leun, è’ je non weer me ‘onkbalput op’ezettet, laet tat toch-is.
Zô, doch ik bij me-êge, ‘t fesoen gaet langzaem mar zeker verdwêne, jammerlek ‘oor.
Kik, zôas vrooger, Jan mè’-te put in z’n ‘and, as tie mè’-z’n baes stong te praete, dà’ mot iet mêr berom komme, dà’s ût te têd.
Och ‘ede, dan maekte de baes somstij ‘n gebaer:” Kik-is ‘ier Jan, ‘n sigretje voor venaevend,”
“Dank U vrindelek, baes” en Jan kos naer ‘ûs, zette z’n put op en stopte ‘t sigretje achter z’n klep, tegelik met ‘n briefje met-te werrek-opdracht voor de kommende dag.
Mar verleeje was ik toch zô in me sas. We kuierde deur de Straet en daer zag ik de klênzeun van me vrindin.
‘IJ riep gedag en met ‘n zwaai nam die z’n put voor me of.
Dà’-dee me zôveul dat tie van mên teuge me zee:” Im, dà’ begrêp ik iet op jouw leeftêd.
Jae, juust op mên leeftêd is zô’n ‘offelek gebaer van zô’n jonge jonge zô môi.
Zô lang zukke jonges bestaen..,‘oof ik iet in de pet te zitte.
*) Het hoofddeksel pet is in het Schevenings dialekt : put
Een de put is daarentegen : pet **) opgedirkte vrouw |
Jan met de pet-niet in de put zitten.“Het is altijd Jan met de pet, die het gelag moet betalen, zo is het toch, Im”, zei die van mij.
Vroeger had ik gezegd jawel.
Nu niet, er lopen zo veel vrouwen tegenwoordig ook met een pet op, dat je beter kunt zeggen: Jan en Janna met de pet.
Ik voor mij vind het vaak geen gezicht, zo’n opgedirkte dame met een pet op met een grote klep en dan vaak van achteren onder uit de pet nog een paardestaart ook, zowel bij Janne als bij Janna’s.
Het is mode en dat is de hoofdzaak!
Mijn vader zou dan vroeger hebben gezegd een hoofdzaak is een pettenwinkel en dat is waar, bij Suzan in de Keizerstraat kon je petten kopen in allerhande maten.
Grijs was vroeger de kleur, die je bij het manvolk meestal zag.
Ook de jongens hadden destijds een pet op.
Onder schooltijd hingen die petten op de gang aan kapstokjes en daaronder stonden. volgens de ver-halen, de klompen.
Een vriend vertelde mij dat hij eens aan tafel zat met zijn pet op en zijn vader tegen hem zei:”Zet je pet af onder het eten; o neen, zet hem maar weer op, ik zie het al, je haar is afgesneden.”
”Ja”, “zei zijn moeder, “anders vat hij een kou.”
Ach, dat was nog de tijd van de gehoorzame kinderen.
Pas nog hoorde ik een buurjongen tegen zijn moeder zeggen: ”Leun, heb je nu weer mijn honkbal-pet opgezet, laat dat toch eens.”
Zo, dacht ik, het fatsoen gaat langzaam maar zeker verdwijnen, jammer hoor.
Kijk, zo als vroeger Jan met de pet in zijn hand, wanneer hij met z’n baas stond te praten, dat moet niet meer terug komen, dat is uit de tijd.
Ach ja, dan maakte de baas soms een gebaar: ”Kijk eens hier Jan, een sigaretje voor vanavond.”
“Dank U vriendelijk, baas” en Jan kon naar huis, zette zijn pet op en stopte het sigaretje achter zijn klep, tegelijk met een briefje met de werkopdracht voor de komende dag.
Maar kort geleden was ik toch zo in mijn sas.We wandelden door de Keizerstraat en daar zag ik de kleinzoon van mijn vriendin.
Hij riep gedag en met een zwaai nam hij zijn pet voor mij af.
Dat deed mij zo veel dat die van mij tegen mij zei:”Im, dat begrijp ik niet op jouw leeftijd.”
Ja, juist op mijn leeftijd is zo’n hoffelijk gebaar van zo’n jonge jongen zo mooi.
Zo lang zulke jongens bestaan.., hoef ik niet in de put te zitten. |
Nederig.
As iemand in z’ n leve
Tot ‘ôger ampt is ver’eve,
strekt ‘t ‘zô’n mens tot eer
as tie medrig is ‘ebleve.
Collectie Fam.Moen-Knoester
Têdperrek of'eslote.D'r 'angt 'n paerde'ôfdstel an de muur,
'n zaedel doellôs in de schuur...
An dut vorsje mos ik denke toen ik onderlest bij ons in de schuur stapte en teuge 'n lege muur an keek.
Jaere stinge daer de twie fietse. Die van die van mên sting vooran omdat-tie nog al-d'r-is op te fiets 'n boo'schop gong doen.
Mên fiets, met an 't stier 'n riete maa, sting stoffig te worre. In de lôp d'r jaere was 't te druk 'eworre, ôk in de dûne, met al die vrouweleke en manneleke wielrenners.
Zôdoende kwam de dag dat 'n vrind van ons mense wist, die 'êl 'ard 'n fiets nôdig 'aa'ne, mar daer gien geld voor 'aa'ne.
“Och, wat let ons”, zee die van mên, “die fietse staen daer mar, ze benne nog intakt, laene we ze mar an die mense geve.”
Ik was 't met-'m iens.
De dag brak an dat-te schuurdeur ope gong en de fietse in 'n bestelbusje verdwene, op naer de nieuwe bezitters.
Dat ik non 'n zucht van opluchting slaekte, neen, dà'-ken ik iet zegge.
Mên gedachtes gonge berom naer de têd, dat ik mên êrste fiets kreeg; zustien jaer was ik en wat was ik grôs, 'n sportmedel, groen met gouwe bieze en 'n wit fietspompje d'r op, mar ik ken me iet 'euge dat ik ôit 'n fietsband 'eb op'epompt.
Jaere laeter, toene me bakvisjaere voorbij wazze en ik 'n aa're fiets 'a', maekte we grôte fietstochte met-te twie zeuns en iet te vergete de 'ond, 'n schipperskees. Die zat in 'n maa, achterop bij die van mên.
Al kikkende naer die lege muur in de schuur, wier ik ietwat weemoedig.
Daer kwam die van mên:”Kik-is Im, 'ier ken ik van de winter môi de lege blombakke neerzette, daer 'a' ik 'benae gien rûmte voor, dà's ôk bedien weer op'elost. In 't voorjaer lang ik ze dan weer en kenne we ze, 'evuld mè'-blomme, weer bûte zette”.
De zon brak weer deur.
Laen ik mar iet vorder urreme.
De man ût 't lied van 't paerde'ôfdstel 'a' verdriet om 'n echt levend paerd, dat 'n vriend van-'m was en ik.., waer 'eb ik 't over?
Iets maeterieels.., 'n staele ros! |
Tijdperk afgesloten.Er hangt een paardehoofdstel aan de muur,
Een zadel doelloos in de schuur…
Aan dit versje moest ik denken toen ik laatst bij ons in de schuur stapte en tegen een lege muur aan-keek.
Jaren stonden daar de twee fietsen . Die van die van mij stond vooraan omdat hij nog al eens op de fiets een boodschap ging doen.
Mijn fiets met aan het stuur een rieten mand, stomd stoffig te worden. In de loop der jaren was het te druk geworden, ook in de duinen, met die vrouwelijke en mannelijke wielrenners.
Zodoende kwam de dag dat een vriend mensen wist die heel hard een fiets nodig hadden, maar daar geen geld voor hadden.
“Och, wat let ons”, “zee die van mij, “die fietsen staan daar maar, zij zijn nog helemaal goed, laten wij ze maar aan die mensen geven.”
Ik was het met hem eens.
De dag brak aan dat de schuurdeur open ging en de fietsen in een bestelbusje verdwenen, op naar de nieuwe bezitters.
Dat ik nu een zucht van verlichting slaakte, neen, dat kan ik niet zeggen.
Mijn gedachten gingen terug naar de tijd dat ik mijn eerste fiets kreeg , zestien jaar was ik en wat was ik trots; een sportmodel, groen met gouden biezen en een wit fietspompje er op, maar ik kan mij niet herinneren dat ik ooit een fietsband heb opgepompt.
Jaren later, toen mijn bakvisjaren voorbij waren, en ik een andere fiets had, maakten wij grote fiets-tochten met de twee zoons en niet te vergeten de hond, een schipperskees. Die zat in een mand ach-terop bij die van mij.
Kijkende naar die lege muur in de schuur, werd ik wat weemoedig.
Daar kwam die van mij: ”Kijk eens Im, hier kan ik van de winter mooi de lege bloembakken neer-zetten, daar had ik bijna geen ruimte voor, dat is hiermee gelijk opgelost, in het voorjaar pak ik ze dan weer en kunnen we ze, gevuld met bloemen, weer buiten zetten”.
De zon brak weer door.
Laat ik maar niet verder zeuren.
De man uit het lied van het paardehoofdstel had verdriet om een echt levend paard, dat een vriend van hem was en ik… , waar heb ik het over?
Iets materieels.., een stalen ros! |
Roeireddingboot op bootwagen op de Gevers Deynootweg .De twee mannen rechts van de sloep zijn vermoedelijk Jan Vrolijk en Jan Vrolijkl (vader en zoon)
Collectie Muzee Scheveningen
Redders
| Wakkere jonges, ‘ollans trots.”
As ik tat liedje ‘oor, ik ken d’r niks an doen, richt ik me op.
Ik voel me meschien wat pedant..
Mar denk-is in.
Bij sturrem en ontij ‘n schip in nôd.
Jonge manne motte de reddingbôt mè’-man- en paerdekracht van ‘t strang in zê brenge.
Mêstal tore’ôge golleve en dapper gaene ze dan op t’r doel of.
Ien gedachte: we motte die mense zien te redde; levend an wal zien te brenge.
Mè’-gevaer voor êge leve.
Wat ‘n kerels.
‘T ken iet aars, je mot t‘r grôs op weze van zullek vollek of te stamme.
Of ‘t de geweunste zaek was.
D’r wier iet veul over ‘epraetet.
As , nae ‘n redding met goeie oflôp, de medailles wiere ût’erêkt, wazze de manne geweun weer an ‘t werrek.
‘T‘oofde voor zûlie iet zô nôdeg.
Mar ik ken d’r iet an ontkomme, dà’-ik glim van plezier en mè’-rôie kône kik naer ‘n foto van me grôtvaeder, waer zên revèr versierd is met ‘n rij medailles, ‘ekrege voor dapper gedrag.
Voor opa ‘oofde ‘t iet, mar de kindere wulde graeg ‘n foto van d’r vaeder mè’-z’n medailles.
Ik ken ‘t best begrêpe.
Ere wie ere toekomt.
“ ‘T grôve buis om de forse borst
dekt ‘n ‘arte vol erbarreme
as ge ‘n drenkeling in uw arreme
deur de wilde branding torst
as ge vrouw en kind vergeet
bij des schepelings bange kreet”
dà’-vin’-‘ik zô môi.
‘T is ‘n stik geschiedenis, wat ouwere onder ons nog wel wete en zô wazze d’r vele, op Scheve-ninge en langs de-’êle kust.
Netuurlek bestaen d’r non ôk nog moedege mense, gelukkeg mar, mar vrooger mozze ze mè’- wêneg middele zô veul tot stand brenge.
Ik ‘eb t’r zô’n diep respekt voor en ‘t doe’-me zô goed of en toe is in ‘t verleeje te dûke en naer de voor-ouwers te kikke.
In stilte wens ik ‘n beetje van ze weg te ‘ebbe.
Wakkere jonges, ‘ollans trots.
Waer ik dat lied ôk zel ‘ore, ammaar zel ‘t me ontroere, want met recht: ‘t spreekt me an. |
“Wäkkere jongens, hollands trots.”
“Wanneer ik dit liedje hoor, ik kan er niets aan doen, richt ik mij op.
Ik voel mij misschien wat verwaand.
Maar denk eens in.
Bij storm en ontij een schip in nood.
Jonge mannen moeten de reddingboot met man- en paardekracht van het strand in zee brengen.
Meestal torenhoge golven en dapper gaan zij dan op hun doel af.Eén gedachte, we moeten die men-sen zien te redden; levend aan wal zien te brengen.
Met gevaar voor eigen leven.
Wat een kerels.
Het kan niet anders, je moet er trots op zijn van zulk volk af te stammen.
Of het de gewoonste zaak was.
Er werd niet veel over gepraat.
Wanneer na een redding met goede afloop de medailles werden uitgereikt waren de mannen ge-woon weer aan het werk, het hoefde voor hen niet zo nodig.
Maar ik kan er niet aan ontkomen dat ik glim van plezier en met rode konen naar een foto van mijn grootvader zit te kijken, waar zijn revèr versierd is met een rij medailles gekregen voor dapper ge-drag.
Voor opa hoefde dat niet, maar de kinderen wilde graag een foto van hun vader met de onderschei-dingen.
Ik kan het best begrijpen, ere wie ere toekomt.
Het grove buis om de forse borst
dekt een hart vol erbarmen
Als ge een drenkeling in uw armen
door de wilde branding torst
Als ge vrouw en kind vergeet
bij des schepelings bange kreet,
Dat vind ik zo mooi.
Het is een stuk geschiedenis, dat oudere onder ons nog wel weten en zo waren er velen op Scheve-ningen en langs de hele kust.
Natuurlijk bestaan er nu ook nog moedige mensen, gelukkig maar, vroeger moesten zij met weinig middelen veel tot stand brengen.
Ik heb er diep respect voor en het doet mij goed zo af en toe in het verleden te duiken en naar de voorouders te kijken.
In stilte wens ik een beetje van hen weg te hebben.
Wakkere jongens, Hollands trots.
Waar ik dit lied ook zal horen, het zal mij steeds weer ontroeren, want met recht…het spreekt mij aan. |
Arie Dirk Knoester, redder en badman, met twee badgasten
Collectie Fam.Moen-Knoester
Badman Arie Dirk Knoester.
| Badver’ael ût negentien’onderd acht en twintig.
Twiedûzend achttien is voor ons Scheveningers ’n feestjaer en waerom non ‘n ‘êl jaer?
Benon, ’t is zô’n twie’onder jaer ‘eleeje dat ’t baede op Scheveninge mêr andacht kreeg.
‘Iet allien voor de inweuners, mar ôk voor ‘Aegenaers en lief’ebbers, die van bûte kwamme. .
Laaene me êrlek weze, dat mot ‘evierd worre en dà’s te merreke ôk, want zôveul is t’r gaende.
Of ik wul of iet, ôk mên gedachtes dwaele of naer ’t verleeje en jae, dan ‘oor ik de echo’s van mên opa , die, nae vêftig jaer badmêster bij Maetschappij Zêbad’eweest te zên, nog jaere bij mên ouwers ‘ebbe in’ eweund tot grôt genoege van ons as kind, want opa kos goed vertelle over Scheveninge, over wat-tie meemaekte op ’t strang bij ’t baeje van al die mense.
Ik ‘eb t’r wel-d’r-is mêr iets over ‘eschreve, mar ik ‘eb nog ’n ouwe krant van december 1928 , waerin ’n vraegesprek sting met-te badmêster Arie Dirk Knoester, waerin ’t ien en aar staet zôas wij’t van d’m ‘oorde.
Want daerin vertelt-tie dat-tie 'êl wat 'ôg’ede 'êt 'ebaaid.
Op z'n vingers telt-tie de ôge oomes ût, (zô sting d'r) ..: “daer 'è-je de Prins von Wied, prins Albert met z'n vier zeune, de (h)ertog van Saksen, de koning van Saksen en ik 'eb in me jonge jaere mè'-levesgevaer meneer graaf Dumonsjoo 'ered, de ceremonimêster van onze Koningin die z'n paerd was op 'ol 'esloge.”
“Ik was mar net an 't bad”. gong die vorder, “Minister Lely 'eb ik ôk 'ebaaid en van Asbeck, de van Limburg Stirums, noem u mar op.
D'r was ien van de Limburg Stirums, die 'a' 'n oute bien, mar die kos zwemme as 'n vis.
'ÍJ gong bij de baden in zê en wij mozze zurrege dat-t'r 'n koetsje bij 't Wassenaarse slag sting. Die (h)ertog van Saksen was 'n prachtige man, wel over de zes voet.
Toen die kwam is t'r 'n ampart koetsje voor d'm 'emaekt in Ostende, die aa're koetse wazze voor zên te klên.
In de oorlog , (dà'-was netuurlek in 1914-1918 ) kwam ôk de Belse gezant , die wulde nôit iet baaje as t'r veul mensche bij wazze, 'ij 'a' angst voor de Dûsers”
“Op 't lest”, zee Arie lachend teuge de journalist: “Och, ik was t'r zô partikelier mee met al die mensche, as met m'n êge vrouw !”.
Zô ken zô'n krantebericht van benae negentig jaer 'eleeje plosklaps weer opdûke.
Vêf jaer laeter, in 1933, sting Arie weer in de krant, non om zên vêftig jaerig jubileum bij Maetschappij Zêbad te vermelde en dat-tie non met pensioen kos gaen op z'n acht en zeuvetigste jaer!
Dut kos allemael as kind ‘êl veul indruk op me maeke.
Dat opa al die mense met ’n koetsje de zê in brocht en dan weer berom.
Ik ‘eb toen ’n kêr ‘evraegd : “Opa, mos U die mense ôk ofdrôge?”
Opa keek toen ietwat toornig en zee: “Zukke dinge vraege klêne mêsjies iet , die speule met-t’r poppes of kikke in ’n prentebook”.
Dut oudt in dat ik tot op de dag van vandaeg ’t iet weet |
Badverhaal uit negentiehonderd acht en twintig.
Tweeduizend achttien is voor ons Scheveningers een feestjaar en waarom nu een heel jaar?
Welnu, het is zo;n tweehonderd jaar geleden dat het baden op Scheveningen meer aandacht kreeg.
Niet alleen voor de inwoners, maar ook voor Hagenaars en liefhebbers , die van buiten kwamen.
Laten we eerlijk zijn, dat moet gevierd worden en dat is te merken ook, want er is zo veel gaande.
Of ik wil of niet, ook mijn gedachten dwalen af naar het verleden en ja, dan hoor ik de echo’s van mijn opa, die na vijftig jaar badmeester bij Maatschappij Zeebad geweest te zijn, nog jaren bij mijn ouders hebben ingewoond tot groot genoegen van ons als kind, want opa kon goed vertellen over Scheveningen, over wat hij meemaakte op het strand bij het baden van al die mensen.
Ik heb er wel eens meer iets over geschreven , maar ik heb nog een oude krant van december 1928, waarin een vraaggesprek stond met de badmeester Arie Dirk Knoester , waarin het één en ander staat zoals wij het van hem hoorden.
Want daarin verteld hij dat hij heel wat hoogheden heeft gebaad.
Op zijn vingers telt hij de hoge ooms uit (zo stond het) en “daar heb je de Prins van Wied, Prins Albert met z’n vier zonen, de Hertog van Saksen, de koning van Saksen en ik heb in mijn jonge jaren, met levensgevaar, meneer Graaf Dumonsjoo gered, de ceremonimeester van onze Koningin, die z’n paard was op hol geslagen”.
“Ik was maar net aan het bad “, ging hij verder , “Minister Lely heb ik ook gebaad en van Asbeck, de van Limburg Stirums, noem maar op.
Er was één van de Limburg Stirums, die had een houten been, maar die kon zwemmen als een vis.
Hij ging bij de baden in zee en dan moesten wij zorgen dat er een koetsje bij het Wassenaarse slag stond.
Die Hertog van Saksen was een prachtige man , wel over de zes voet.
Toen die kwam is er een apart koetsje voor hem gemaakt in Oostende, de andere koetsen waren voor hem te klein.
In de oorlog (die was natuurlijk in 1914-1918) kwam ook de Belgische gezant, die wilde nooit baden als er veel mensen bij waren en hij had angst voor de Duitsers.
“Op het laatst”, zei Arie lachend tegen de journalist, “Och, ik was er zo particulier mee met al die mensen, als met mijn eigen vrouw”
.Zo kan zo’n krantenbericht van bijna negentig jaar geleden plotseling weer opduiken.
Vijf jaar later in 1933 stond Arie weer in de krant , nu om zijn vijftigjarig jubileum bij Maatschappij Zeebad te vermelden en dat hij nu met pensioen ging op zijn acht en zeventigste jaar !
Dat kon als kind heel veel indruk op mij maken .
Dat opa al die mensen met een koetsje de zee in bracht en dan weer terug.
Ik heb toen een keer gevraagd: “Opa, moest U die mensen ook afdrogen?”
Opa keek toen wat toornig en zei: “Zulke dingen vragen kleine meisjes niet , die spelen met hun poppen of kijken in een prentenboek”.
Dit houdt in dat ik tot op de dag van vandaag het niet weet. |
Like dit 662 Liked